Veri Tabanı Türleri: Veri Depolamanın Farklı Yüzleri

Merhaba sevgili okuyucular! Geçtiğimiz yazımızda SQL'in ne olduğuna dair temel bir giriş yapmış, bu güçlü sorgu dilinin veri dünyasındaki önemini vurgulamıştık. Ancak, fark ettim ki İlişkisel veri tabanları ve SQL'i daha iyi anlamlandırabilmek için veri tabanı türlerinden bahsetmek gerekli. Gelin, dijital dünyanın bu temel yapıtaşlarını daha derinlemesine inceleyelim ve veri tabanı türlerinin neler olduğunu, SQL'in hangi türlerde kullanıldığını ve teknolojiyle birlikte bu alandaki gelişmeleri keşfedelim.

Veri tabanı Türleri ve Örnekleri

Veri tabanları, verileri belirli bir yapıda depolayan, yöneten ve erişilebilir kılan sistemlerdir. Temelde iki ana kategoriye ayırabiliriz: İlişkisel (Relational) Veri tabanları ve İlişkisel Olmayan (NoSQL) Veri tabanları.

1. İlişkisel Veri Tabanları (SQL Veri tabanları)

Verilerin tablolar halinde (satırlar ve sütunlar) düzenlendiği ve bu tablolar arasında önceden tanımlanmış ilişkilerin bulunduğu veri tabanı türüdür. Veri bütünlüğü ve tutarlılığı bu türün en önemli özelliklerindendir. SQL, ilişkisel veri tabanlarını yönetmek ve sorgulamak için kullanılan standart dildir.

Yaygın Kullanım Alanları: Finans sistemleri, e-ticaret siteleri (ürün, sipariş, müşteri bilgileri), kurumsal kaynak planlama (ERP) sistemleri gibi veri bütünlüğünün kritik olduğu her yer.

Popüler Örnekler:

• MySQL: Açık kaynak kodlu ve en popüler veri tabanlarından biridir. Özellikle web uygulamalarında (WordPress gibi) yaygın olarak kullanılır.

• PostgreSQL: Gelişmiş özelliklere sahip, açık kaynaklı ve güçlü bir ilişkisel veri tabanıdır. Büyük veri hacimleri ve karmaşık sorgular için idealdir.

• Microsoft SQL Server: Microsoft tarafından geliştirilen, Windows ortamlarında yaygın olarak kullanılan ticari bir veri tabanı sistemidir.

• Oracle Database: Büyük ölçekli kurumsal uygulamalar için tasarlanmış, güçlü ve yüksek performanslı ticari bir veri tabanıdır.

• SQLite: Küçük ölçekli uygulamalar ve mobil cihazlar için uygun, dosya tabanlı, sunucusuz bir veri tabanıdır.

İlişkisel Veri Tabanlarından Tablo Kayıt Örneği

2. İlişkisel Olmayan Veri tabanları (NoSQL Veritabanları)

NoSQL, "Not Only SQL" (Sadece SQL Değil) anlamına gelir ve geleneksel ilişkisel modelin aksine daha esnek veri modelleri sunar. Büyük ölçekli, yapısal olmayan veya yarı yapısal verilerle çalışmak, yüksek performans ve ölçeklenebilirlik sağlamak amacıyla geliştirilmişlerdir.

Yaygın Kullanım Alanları: 

Büyük veri analizi, gerçek zamanlı web uygulamaları, IoT (Nesnelerin İnterneti) verileri, içerik yönetim sistemleri, oyunlar...

NoSQL Türleri ve Örnekleri:

• Belge Tabanlı (Document-Oriented) Veri tabanları: Verileri JSON veya BSON gibi esnek belge formatlarında saklar.

  • Örnek: MongoDB, Couchbase

• Anahtar-Değer (Key-Value) Veritabanları: Verileri basit anahtar-değer çiftleri olarak depolar. En basit NoSQL türüdür.

  • Örnek: Redis, DynamoDB, Memcached

• Sütun Tabanlı (Column-Family) Veritabanları: Verileri sütun aileleri halinde depolar ve büyük, dağıtık veri setleri için optimize edilmiştir.

  • Örnek: Cassandra, HBase

• Grafik Tabanlı (Graph-Oriented) Veritabanları: Verileri düğümler (entity'ler) ve kenarlar (ilişkiler) olarak depolar. İlişkisel veriler arasındaki bağlantıları analiz etmek için idealdir.

  • Örnek: Neo4j, Amazon Neptune

Örnek ElasticSearch Sorgusu (kaynak: https://www.elastic.co/elasticsearch/sql)

Günümüzde En Yaygın Kullanılan Veri Tabanı Türleri

Günümüzde ilişkisel (SQL) veri tabanları hala en yaygın kullanılan veri tabanı türüdür. NoSQL veri tabanlarının kullanımı günden günden artmaktadır. Uygulamanın gereksinimlerine, veri yapısına, ölçeklenebilirlik ihtiyaçlarına ve maliyet faktörlerine göre seçim yapılır.

• MySQL, PostgreSQL, Microsoft SQL Server gibi ilişkisel veritabanları, veri tutarlılığının ve karmaşık ilişkisel sorguların kritik olduğu sistemlerde hala başroldedir.

• MongoDB, Redis, Cassandra gibi NoSQL veritabanları ise özellikle yüksek hacimli ve hızlı değişen verilerle, esnek şema gerektiren uygulamalarda giderek daha fazla tercih edilmektedir.

Gelişen Teknoloji ve Yeni İhtiyaçlar

Teknolojinin hızla gelişmesi, bulut bilişim, büyük veri (Big Data) ve yapay zeka gibi alanların yükselişi, veri tabanı ihtiyaçlarını da çeşitlendirdi. Artık sadece veriyi depolamak değil, ondan anlam çıkarmak, hızlıca erişmek ve gerçek zamanlı işlemek de önem kazandı. Bu durum, yeni nesil veri tabanı teknolojilerinin ortaya çıkmasına zemin hazırladı.

Hibrit Sistemler: Polyglot Persistence

Tek bir veri tabanı türünün tüm ihtiyaçları karşılamadığı durumlarda, hibrit sistemler veya "Polyglot Persistence" (Çok Dilli Kalıcılık) adı verilen yaklaşımlar popülerlik kazanmıştır. Bu yaklaşımda, bir uygulama farklı veri tiplerini veya farklı iş yüklerini yönetmek için birden fazla veri tabanı türünü bir arada kullanır.

Örneğin, bir e-ticaret sitesi:

• Ürün ve sipariş bilgileri için veri bütünlüğü ve ilişkisel yapıya sahip bir PostgreSQL kullanabilir.

• Kullanıcı oturumları ve önbellekleme için yüksek hızlı bir Redis (Anahtar-Değer NoSQL) kullanabilir.

• Ürün yorumları ve kategoriler gibi daha esnek veriler için bir MongoDB (Belge Tabanlı NoSQL) kullanabilir.

• Kullanıcılar arasındaki bağlantıları veya tavsiye sistemlerini modellemek için ise bir Neo4j (Grafik Tabanlı NoSQL) kullanabilir.

Bu sayede, her bir veri parçasını veya iş yükünü en uygun veri tabanı teknolojisiyle yönetmek mümkün olur, bu da performansı ve verimliliği artırır.

Özetle..

Veri tabanı dünyası oldukça geniş ve çeşitlidir. SQL, ilişkisel veri tabanlarının gücünü temsil ederken, NoSQL çözümleri esneklik ve ölçeklenebilirlik sunar. Günümüzde ise bu iki dünyanın en iyi yönlerini bir araya getiren hibrit yaklaşımlar, karmaşık uygulamaların veri yönetimini çok daha etkili hale getirmektedir.

Umarım bu yazı, veri tabanı türleri hakkında size net bir bakış açısı sunmuştur. Gelecek yazılarımda, SQL'in temel komutlarına değineceğim. Takipte kalın!